Τις σαπουνίζεις, τις καθαρίζεις με γαλάκτωμα, τις τρίβεις με απολεπιστικές κρέμες, τίποτα. Στην αρχή ήταν σαν να κάηκες περισσότερο σε κάποια σημεία, τώρα όμως είσαι σίγουρη ότι κάτι φταίει με το δέρμα σου. Αυτό το κάτι λέγεται «πανάδες», και ευτυχώς υπάρχουν τρόποι να τις εξαφανίσεις.
Τι είναι οι πανάδες
Oι πανάδες (ο ιατρικός όρος είναι «μελάσματα») είναι σκουρόχρωμες κηλίδες, καφέ ή γκρίζες, που εμφανίζονται συνήθως στα μάγουλα, στο μέτωπο, στο άνω χείλος, στο πιγούνι ή –σπανιότερα– στο λαιμό. Συνήθως, έχουν διάμετρο μεγαλύτερη από 1 εκατοστό, δεν ξεφλουδίζουν ούτε προκαλούν αλλοίωση στην υφή του δέρματος. Όσο διατηρείται το μαύρισμά σου, δεν τις αντιλαμβάνεσαι.
Συνήθως, αρχίζουν να γίνονται ορατές στο τέλος Σεπτεμβρίου, όταν πια έχεις χάσει το σούπερ, μπρούτζινο χρώμα σου και κάποια μελάχρωση (σκούρο χρώμα) επιμένει σε κάποια σημεία σχηματίζοντας κηλίδες. Αυτό που σου έχει συμβεί είναι ότι σε εκείνα τα σημεία του δέρματος έχουν ευαισθητοποιηθεί τα μελανινοκύτταρα, τα κύτταρα που ευθύνονται για το μαύρισμα, με μη φυσιολογικό τρόπο. Αν δεν εξαλείψεις αποτελεσματικά τις πανάδες την πρώτη φορά που θα εμφανιστούν, τότε θα επανέρχονται δριμύτερες κάθε καλοκαίρι, γιατί τα μελανινοκύτταρα… έχουν μνήμη.
Τι λάθος έκανα και έβγαλα πανάδες;
Για όλα φταίει ο ήλιος. Η δική σου κακή κίνηση ήταν ότι αφέθηκες για πολλές ώρες σ’ αυτόν χωρίς την κατάλληλη προστασία. Ωστόσο, ο λόγος που δεν βγάζουν πανάδες όλοι οι άνθρωποι που τσουρουφλίζονται κάθε καλοκαίρι είναι ότι ο ήλιος είναι απλώς ο εκλυτικός παράγοντας, αυτός δηλαδή που τις ενεργοποιεί – δεν είναι όμως η βασική αιτία. Για να εμφανίσεις πανάδες από την υπερέκθεση στον ήλιο, πρέπει να συντρέχει κάποιος από τους παρακάτω λόγους:
α. Έχεις κληρονομική προδιάθεση. Γι’ αυτό, πριν ξεχαστείς στον ήλιο, σκέψου αν έχει εμφανίσει πανάδες η μητέρα, η αδελφή ή κάποια θεία σου.
β. Παρουσιάζεις ορμονική διαταραχή, ακόμη και ελαφριάς μορφής (π.χ. ανισορροπία στα επίπεδα των οιστρογόνων). Γι’ αυτό, αν εμφανίσεις πανάδες χωρίς να έχεις εμφανή κληρονομική προδιάθεση, συζήτησέ το με το γυναικολόγο σου. Πανάδες εμφανίζονται συχνά και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή λόγω της λήψης ορμονικών σκευασμάτων και αντισυλληπτικών.
γ. Παίρνεις για μεγάλο χρονικό διάστημα φάρμακα που περιέχουν φωτοευαισθητοποιές ουσίες, που αυξάνουν δηλαδή την ευαισθησία του δέρματος στον ήλιο. Σ’ αυτή την κατηγορία ανήκουν τα αντιβιοτικά, τα αντιεπιληπτικά, τα αντικαταθλιπτικά και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (π.χ. φάρμακα που παίρνουμε για κακώσεις, τενοντίτιδες κ.λπ.).
Κάνε κάτι λοιπόν
Για να απαλλαγείς από τις πανάδες, πρέπει να κάνεις θεραπεία αποχρωματισμού. Το τι μορφή θα έχει αυτή εξαρτάται από την έκταση του προβλήματος, γι’ αυτό πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείς ένα δερματολόγο. Απόφυγε τους πειραματισμούς με καλλυντικές κρέμες που υπόσχονται θαυματουργή εξαφάνιση των πανάδων. Αυτές οι κρέμες μπορούν πραγματικά να εξαλείψουν το πρόβλημα το χειμώνα, όμως με τις πρώτες αχτίδες του ήλιου οι πανάδες θα επανέλθουν δριμύτερες.
Αν οι πανάδες σου είναι μεγάλες και διάχυτες, καλό είναι να ξεκινήσεις με τοπική αγωγή, δηλαδή με κάποια κρέμα αποχρωματισμού που θα σου συστήσει ο δερματολόγος σου ή με κάποια που θα παρασκευάσει ο ίδιος ειδικά για την περίπτωσή σου. Να ξέρεις ότι όλες αυτές οι κρέμες περιέχουν ουσίες πολύ πιο δραστικές από αυτές των καλλυντικών. Υπολόγισε ότι, για να γίνει σωστά η αγωγή με φαρμακευτικά σκευάσματα, θα χρειαστεί οπωσδήποτε ένα δίμηνο ή τρίμηνο. Παρ’ όλα αυτά, ακόμη και με αυτές τις αγωγές, οι πανάδες μπορεί να εμφανίζονται κάθε καλοκαίρι αν δεν καταπολεμηθούν οι βαθύτερες αιτίες που τις προκαλούν.
Μην πανιάζεις
Αυτό που μπορείς να κάνεις για να αποφύγεις τις πανάδες –ή έστω να μειώσεις σημαντικά το ενδεχόμενο να ξαναεμφανιστούν– είναι να μην εκτίθεσαι στον ήλιο από τις 11 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα (ακόμη και κατά τις ηλιόλουστες χειμωνιάτικες μέρες). Πρέπει να χρησιμοποιείς πάντα αντηλιακά προϊόντα με υψηλό δείκτη προστασίας, τα οποία θα ανανεώνεις κάθε δύο ώρες. Αν ξέρεις ότι έχεις προδιάθεση (αν π.χ. έχει πανάδες η αδελφή σου), τότε το καλύτερο είναι να προμηθευτείς κάποιες κρέμες που έχουν κυκλοφορήσει πρόσφατα στο εμπόριο, οι οποίες, παράλληλα με τον υψηλό δείκτη προστασίας (ακόμη και 60), περιέχουν ουσίες που εμποδίζουν τη διέγερση των μελανινοκυττάρων. Ζήτα από το δερματολόγο να σου υποδείξει την κατάλληλη, να ξέρεις όμως ότι για να είναι αποτελεσματική πρέπει να τη χρησιμοποιείς συστηματικά, χειμώνα καλοκαίρι.
Πανάδα σπλιτ
Εκτός από τις θεραπείες με κρέμες, υπάρχουν και άλλες που μειώνουν στο ελάχιστο τις πιθανότητες επανεμφάνισης των πανάδων (με την προϋπόθεση βέβαια ότι είσαι πολύ προσεκτική με τον ήλιο). Oι θεραπείες αυτές γίνονται αποκλειστικά στο ιατρείο ειδικευμένου δερματολόγου.
Θεραπεία αποχρωματισμού με ειδικά διαλύματα οξέων (οξέα φρούτων ή α υδροξυοξέα, β υδροξυοξέα και τριχλωροξικό οξύ): Είναι θεραπείες που γίνονται στο ιατρείο. Ανάλογα με τη σοβαρότητα της περίπτωσης, μπορεί να χρειαστεί να κάνεις από 2 έως 5 συνεδρίες ανά 20 ημέρες (μπορεί, δηλαδή, να χρειαστούν και 4 μήνες). Εφαρμόζεται τοπικά, στην πάσχουσα περιοχή, και κάθε συνεδρία κοστίζει 200-250 ευρώ. Αν κάνεις καλή συντήρηση στο δέρμα σου, το πιθανότερο είναι να μην έχεις πρόβλημα επανεμφάνισης. Η θεραπεία με οξέα συνιστάται σε νεανικές επιδερμίδες.
Θεραπεία με παλμικό λέιζερ: Το παλμικό λέιζερ κάνει επιλεκτική καταστροφή του δέρματος που πάσχει. Στη θέση του βγαίνει νέο δέρμα, με φυσιολογικό χρώμα και ιδιότητες. Και σ’ αυτή την περίπτωση μειώνονται σημαντικά οι πιθανότητες επανεμφάνισης των πανάδων. Η θεραπεία ολοκληρώνεται σε 2-4 συνεδρίες, με απόσταση ενός μήνα η μία από την άλλη, και κοστίζει 300-400 ευρώ η καθεμία. Η θεραπεία με παλμικό λέιζερ συνιστάται σε νεανικές επιδερμίδες.
Θεραπεία με υγρό άζωτο (κρυοθεραπεία): Εφαρμόζεται υγρό άζωτο σε χαμηλή θερμοκρασία, το οποίο καταστρέφει το δέρμα που έχει υποστεί μελάχρωση, οπότε βγαίνει καινούριο, απαλλαγμένο από τις παλιές ιδιότητες. Σ’ αυτή την περίπτωση όχι μόνο εξαλείφεται κάθε ίχνος σκίασης, αλλά αν προσέξεις, μπορεί να μην εμφανίσεις ξανά τέτοιο πρόβλημα. Η θεραπεία ολοκληρώνεται σε μία συνεδρία, η οποία κοστίζει 250-300 ευρώ. Συνιστάται σε περιπτώσεις περιορισμένων σε έκταση βλαβών και σε μεγαλύτερες ηλικίες, επειδή πρόκειται για ιδιαίτερα ισχυρή θεραπεία και απαιτείται πολύ ανθεκτικό δέρμα, προκειμένου να μη σχηματιστούν ασπρίλες στη θέση των πανάδων.
Κάνουν διακρίσεις
Σίγουρα θα αναρωτιέσαι γιατί έβγαλες πανάδες ΕΣΥ, που είσαι μελαχρινή, και όχι η κολλητή σου με το κάτασπρο δέρμα, που συνεχώς καίγεται και ξεφλουδίζει. Η απάντηση είναι απλή: Η κολλητή σου δεν έχει καλά καλά αρκετά μελανινοκύτταρα για να μαυρίσει, όχι για να βγάλει και πανάδες… Αυτές εμφανίζονται συνήθως σε επιδερμίδες με σκούρο φωτότυπο, όπως είναι αυτός των γυναικών στις μεσογειακές χώρες. Επίσης, οι πανάδες εμφανίζονται συνήθως σε γυναίκες μετά την ηλικία των 20-25 ετών.
Ξαφνικά κάποιο καλοκαίρι;
Δεν είναι συνηθισμένο φαινόμενο να γεμίσεις εκτενείς πανάδες από το πουθενά μέσα σε ένα καλοκαίρι. Oι πανάδες συνήθως εμφανίζονται σταδιακά. Το πρώτο καλοκαίρι μπορεί να παρουσιαστούν 2-3 μικρά σημάδια πάνω από τα χείλη σου ή στην περιοχή κάτω από τα γυαλιά. Κάθε καλοκαίρι όμως τα σημάδια θα πολλαπλασιάζονται. Γι’ αυτό, το νου σου…