Ξηρά, υγρή, βιολογική, ωμή ή σπιτικά μαγειρεμένη τροφή; Ανεξάρτητα από τη διατροφική μέθοδο που θα επιλέξετε, είναι σημαντικό να παρέχετε στο σκύλο σας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Αλλά ποια θρεπτικά συστατικά χρειάζεται ο σκύλος για να είναι υγιής, ευτυχισμένος και δραστήριος; Μέσω ποιων τροφών μπορεί ο σκύλος να προσλαμβάνει θρεπτικά συστατικά και τι γίνεται σε περίπτωση ανεπάρκειας ή υπερκατανάλωσης;
Όχι μόνο σε εμάς τους ανθρώπους, αλλά και στο σκύλο, τον καλύτερο φίλο μας, παίζει σημαντικό ρόλο μία ισορροπημένη διατροφή, όσον αφορά την υγεία, την ευημερία και το προσδόκιμο ζωής. Όσο περισσότερες θρεπτικές ουσίες λαμβάνει ο σκύλος, τόσο πιο υγιή οργανισμό έχει, ενώ παράλληλα ενισχύει την αντοχή του και προλαμβάνει πιθανές ασθένειες.
Οι θρεπτικές ουσίες φροντίζουν, ώστε να λειτουργούν ομαλά οι πολλές μεταβολικές διεργασίες στον οργανισμό του σκύλου, συμπεριλαμβανομένης μεταξύ άλλων της δομής των μυών, της ανανέωσης του τριχώματος, των κυττάρων του δέρματος και του αίματος, της παραγωγής σημαντικών ορμονών και ενζύμων, της αναζωογόνησης των οργάνων. Αλλά ποια θρεπτικά συστατικά χρειάζεται πραγματικά ο σκύλος για να έχει έναν υγιή οργανισμό;
Ποιες θρεπτικές ουσίες χρειάζεται ο σκύλος;
Προκειμένου να είναι υγιείς, οι σκύλοι χρειάζονται διάφορες θρεπτικές ουσίες. Εκτός από το νερό, η διατροφή του σκύλου θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Όλες αυτές οι θρεπτικές ουσίες εκτελούν μία ή περισσότερες ζωτικές λειτουργίες στον οργανισμό του σκύλου. Προκειμένου να εκτελούν σωστά το έργο τους, σημαντικό ρόλο παίζει η ακριβή ποσότητα και σωστή αναλογία των θρεπτικών ουσιών. Έτσι, τόσο η ανεπάρκεια όσο και η υπερπροσφορά μίας θρεπτικής ουσίας μπορεί να είναι εξίσου επιβαρυντική για την υγεία του τετράποδου φίλου σας.
Δυστυχώς, το θέμα γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο διότι η σωστή σύνθεση θρεπτικών ουσιών εξαρτάται από διάφορους, εξατομικευμένους παράγοντες. Στους περισσότερους διατροφικούς πίνακες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο αναγράφεται μόνο η συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα σε συνάρτηση με το βάρος του σκύλου. Ωστόσο, πόση ποσότητα θρεπτικών ουσιών χρειάζεται ο σκύλος δεν εξαρτάται μόνο από το βάρος, αλλά και από την ηλικία, το μέγεθος, το φύλο, το επίπεδο δραστηριότητας και την κατάσταση της υγείας του.
Στο παρόν άρθρο θα βρείτε κυρίως βασικές πληροφορίες για τις διατροφικές ανάγκες του σκύλου – για το λόγο που μόλις προαναφέραμε δυστυχώς δεν είναι εφικτή η παράθεση στοιχείων σχετικά με την αναγκαία, ακριβή ποσότητα κάθε θρεπτικής ουσίας. Εάν δεν είστε σίγουροι πως θα συνδυάσετε τις θρεπτικές ουσίες στην καθημερινή διατροφή του σκύλου σας, τότε καλό θα ήταν να ζητήσετε τη συμβουλή του κτηνιάτρου σας ή ενός διατροφολόγου για σκύλους.
Πρωτεΐνη
Οι πρωτεΐνες αποτελούν τα πιο δομικά συστατικά για τη ζωή κάθε σκύλου. Πρόκειται για ειδικά αμινοξέα που χρησιμεύουν από τη μια για την παραγωγή ενέργειας και από την άλλη είναι απαραίτητα για το σχηματισμό των κυττάρων. Έτσι, ο οργανισμός του ζώου (μύες, δέρμα, τρίχωμα, όργανα) εξαρτάται σημαντικά από τη σωστή παροχή πρωτεϊνών. Επομένως, τα κουτάβια, οι εγκυμονούσες ή θηλάζουσες σκυλίτσες έχουν πολύ υψηλές ανάγκες από πρωτεΐνη λόγω της ανάπτυξής τους ή της παραγωγής γάλακτος αντιστοίχως. Επιπλέον, έχει αποδειχθεί ότι οι πρωτεϊνικές ενώσεις έχουν μεγάλη σημασία για το σχηματισμό του ανοσοποιητικού συστήματος, δηλαδή για τη φυσική ασπίδα του οργανισμού ενάντια σε ασθένειες.
Η πιο σημαντική πηγή πρωτεΐνης για το σκύλο είναι το κρέας. Ωστόσο, κατά πόσο είναι εύπεπτες οι πρωτεΐνες και κατά πόσο μπορούν να αξιοποιηθούν καλά από το σκύλο, εξαρτάται σημαντικά από το είδος και την ποιότητα του κρέατος. Έτσι, τα πολλά εντόσθια, τα ζωικά υποπροϊόντα όπως οστά και άλλα σφαγειοαπορρίμματα παρέχουν στο σκύλο ανεπαρκή ποσότητα πρωτεϊνών. Το κρέας μυών, η καρδιά και το ψάρι είναι, ωστόσο, φορείς πρωτεΐνης, που θεωρούνται ιδιαίτερα εύπεπτοι και γι’ αυτό θα πρέπει να εντάσσονται απαραιτήτως στο διατροφικό μενού του σκύλου. Ακόμα και τα αυγά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα παρέχουν στο σκύλο πολύτιμες πρωτεΐνες, αλλά θα πρέπει να δίνονται μόνο σε μικρές ποσότητες.
Μία διατροφή με χαμηλή περιεκτικότητα πρωτεϊνών χωρίς κρέας ή με πρωτεΐνες που αφομοιώνονται και αξιοποιούνται δύσκολα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας όπως κακή ανάπτυξη, κακή λειτουργία του ήπατος, απώλεια βάρους και αυξημένη ευαισθησία σε άλλες ασθένειες. Ωστόσο, και η υπερβολική κατανάλωση πρωτεϊνών μπορεί να είναι εξίσου επιβλαβής για το σκύλο. Το σώμα δεν μετατρέπει την περίσσεια πρωτεΐνη σε επιπλέον μυ, αλλά σε λίπος που αποθηκεύεται στον ιστό, με αποτέλεσμα την υπερβολική αύξηση βάρους και άλλα προβλήματα υγείας.
Λίπος
Σε αντίθεση με τους ανθρώπους, οι σκύλοι ανέχονται συνήθως χωρίς κανένα πρόβλημα μεγαλύτερες ποσότητες λίπους στη διατροφή τους, αλλά η αναλογία θρεπτικών ουσιών θα πρέπει ωστόσο να είναι πάντα ισορροπημένη. Το λίπος αποτελεί όχι μόνο μία από τις πιο σημαντικές πηγές ενέργειας, αλλά εκτελεί επίσης πολλές άλλες λειτουργίες στο σώμα του σκύλου. Ενισχύει το μεταβολισμό και χρησιμεύει ως φορέας λιποδιαλυτών βιταμινών A, D, E και K, που μπορεί να διαλύσει και να αξιοποιήσει το σώμα μόνο χάρη στο λίπος. Υψηλής ποιότητας έλαια, που είναι πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, είναι απαραίτητα για τον υγιή μεταβολισμό του ζώου. Βρίσκονται κυρίως σε ιχθυέλαια (π.χ. έλαιο σολομού), αλλά και σε φυτικά έλαια, όπως το ηλιέλαιο ή το κραμβέλαιο.
Η ανεπαρκής παροχή λιπαρών οξέων ωμέγα-3 ή ωμέγα-6 μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες διαταραχές στον οργανισμό του σκύλου: η μείωση του επιπέδου ενέργειας, οι μεταβολικές διαταραχές, τα προβλήματα που σχετίζονται με το δέρμα και το τρίχωμα, καθώς και η μειωμένη ανοσοαπόκριση είναι μερικές από τις συνέπειες της έλλειψης βασικών λιπαρών οξέων από τη διατροφή του σκύλου. Συμπτώματα όπως η υπερβολική επιβάρυνση του ήπατος ή τα προβλήματα καρδιάς και κυκλοφορίας υποδηλώνουν υπερπροσφορά λίπους κατώτερης ποιότητας.
Υδατάνθρακες
Ένα άλλο σημαντικό θρεπτικό συστατικό στη διατροφή ενός σκύλου είναι οι υδατάνθρακες. Του προσφέρουν άφθονη ενέργεια και ενισχύουν την απόδοσή του. Η ανεπάρκεια υδατανθράκων εκδηλώνεται συνήθως με μειωμένη ανάγκη για άσκηση, καθώς και με πεπτικά προβλήματα. Παρά την τεράστια σημασία που έχουν για την υγεία και την ευημερία ενός ζώου, οι υδατάνθρακες είναι ολοένα και πιο δυσφημισμένοι τα τελευταία χρόνια. Αυτό οφείλεται κυρίως στους πολλούς διατροφολόγους για ανθρώπους, οι οποίοι μας περιγράφουν πως μπορούμε να χάσουμε βάρος με λιγότερους υδατάνθρακες στη διατροφή μας. Φυσικά αυτό δεν είναι λάθος, αλλά συχνά παραβλέπεται το γεγονός ότι υπάρχουν «καλοί» και «κακοί» υδατάνθρακες, και ότι οι «καλοί» υδατάνθρακες είναι απαραίτητοι ως φορείς ενέργειας.
Οι χρήσιμοι υδατάνθρακες αποτελούν έναν συνδυασμό από πολυσακχαρίτες και κρύβονται για παράδειγμα σε διάφορα είδη δημητριακών, πατάτες, αλεύρι ολικής αλέσεως, ρύζι ολικής αλέσεως, καθώς επίσης και σε διάφορα είδη λαχανικών. Αντιθέτως, οι κακοί υδατάνθρακες αποτελούνται από μία μεγάλη ποσότητα μονοσακχαριτών ή δισακχαριτών, και πρέπει να αποφεύγονται οπωσδήποτε από τη διατροφή του σκύλου. Το λευκό ψωμί, η ζάχαρη, το άμυλο, το αλεύρι ή ακόμα και η σοκολάτα είναι τρόφιμα που δεν έχουν σίγουρα καμία θέση στο μπολ ενός σκύλου!
Εδώδιμες ίνες
Οι εδώδιμες ίνες είναι σε μεγάλο βαθμό άπεπτα συστατικά φυτικών τροφίμων. Χάρη στη δέσμευση νερού και στη ρύθμιση του εντέρου, αυτές οι ίνες φροντίζουν για καλή πεπτική λειτουργία. Επομένως, η διαταραγμένη εντερική δραστηριότητα μπορεί επίσης να είναι ένδειξη χαμηλής ή υπερβολικής παροχής εδώδιμων ινών. Εάν περιλαμβάνονται πολύ λίγες εδώδιμες ίνες στην τροφή του σκύλου, εμφανίζεται συχνά δυσκοιλιότητα, ενώ αντιθέτως εάν περιλαμβάνονται πάρα πολλές εδώδιμες ίνες, είναι πιθανότερο να εμφανιστούν διάρροια και άλλα πεπτικά προβλήματα. Οι ίνες φυτικής προέλευσης, όπως για παράδειγμα το πίτουρο ρυζιού ή όλυρας, συνιστώνται ως φορείς εδώδιμων ινών για το σκύλο, καθώς προάγουν με φυσικό τρόπο την ισορροπία του εντέρου και συγχρόνως παρέχουν στο σκύλο ιχνοστοιχεία, μέταλλα και βιταμίνες.
Βιταμίνες
Εκτός από τις θρεπτικές ουσίες – πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη και εδώδιμες ίνες – που αναφέραμε ήδη, παίζουν και οι βιταμίνες πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία του σκύλου. Αν και το σώμα χρειάζεται μόνο μικρές ποσότητες βιταμινών, αυτές διενεργούν σημαντικές λειτουργίες. Ακόμα κι αν λείπει μόνο μία βιταμίνη και υπάρχει μακροχρόνια ανεπάρκεια της βιταμίνης αυτής, μπορεί να εκδηλωθούν συμπτώματα ανεπάρκειας και σημαντικά προβλήματα υγείας.
Οι βιταμίνες διαχωρίζονται στην ομάδα των λιποδιαλυτών βιταμινών και των υδατοδιαλυτών βιταμινών. Ενώ οι λιποδιαλυτές βιταμίνες Α, D, Ε και Κ μπορούν να αποθηκευτούν από το συκώτι του σκύλου, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες Β και C απεκκρίνονται γρήγορα από το σώμα και επομένως πρέπει να δίνονται καθημερινά μέσω της τροφής. Αντιθέτως, στην περίπτωση των λιποδιαλυτών βιταμινών υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος υπερπροσφοράς λόγω της αποθήκευσής τους. Συγκεκριμένα, η υπερβολική χορήγηση βιταμινών Α και D μπορεί να είναι τοξική, και να προκληθεί η λεγόμενη υπερβιταμίνωση, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως η ασβεστοποίηση των ιστών ή οι οστικές δυσπλασίες.
Γενικότερα, πρέπει να δίνεται προσοχή στη χορήγηση βιταμινών. Καθώς τα περισσότερα έτοιμα μείγματα ζωοτροφών περιέχουν ήδη όλες τις απαραίτητες βιταμίνες σε επαρκείς ποσότητες, συνήθως δεν είναι καθόλου απαραίτητο να δίνετε στο σκύλο και συμπληρώματα διατροφής. Ακόμη και αν προετοιμάζετε εσείς οι ίδιοι το φαγητό του σκύλου σας, πρέπει να αποφεύγετε τη χρήση βιταμινών που προέρχονται από συνθετικά συστατικά, καθώς ο οργανισμός του ζώου δεν μπορεί να τις επεξεργαστεί σωστά. Προκειμένου να ικανοποιείται η ανάγκη του σκύλου σας για βιταμίνες, αρκούν οι φυσικές βιταμίνες, οι οποίες περιέχονται σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για την υπερβολική προσφορά φυσικών βιταμινών, διότι ο οργανισμός του σκύλου μπορεί να ρυθμίζει από μόνος του τις ουσίες αυτές και να εμποδίζει με φυσικό τρόπο τη διάσπαση της υπερπληθώρας βιταμινών που δίνονται.
Μέταλλα
Εξίσου όπως οι βιταμίνες, έτσι και τα μέταλλα είναι ζωτικής σημασίας για το σκύλο. Στο σώμα, τα βασικά μέταλλα έχουν πολλές ιδιότητες και αναλαμβάνουν ιδιαίτερα καθήκοντα. Εδώ υπάρχει διάκριση μεταξύ ιχνοστοιχείων (σίδηρος, χαλκός, ψευδάργυρος, μαγγάνιο, κοβάλτιο, ιώδιο, σελήνιο, φθόριο) και μακροστοιχείων (ασβέστιο, φώσφορος, μαγνήσιο, νάτριο, κάλιο).
Το ασβέστιο, ο φώσφορος και το μαγνήσιο, καθώς και το κάλιο χρησιμεύουν παραδείγματος χάρη στη δομή των οστών, τις λειτουργίες των νεύρων, της καρδιάς και των μυών, καθώς και στην πήξη του αίματος (ασβέστιο), το ιχνοστοιχείο σίδηρος υποστηρίζει την αναπνοή των κυττάρων. Δεδομένου ότι αυτά τα μέταλλα βρίσκονται σε όλες σχεδόν τις ζωοτροφές, είναι σχετικά απίθανη η ανεπάρκεια μετάλλων σε μία ισορροπημένη διατροφή σκύλου. Αν ωστόσο ο σκύλος λαμβάνει ανεπαρκή ποσότητα ζωτικών μετάλλων, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Συχνότερα – αλλά όχι λιγότερο επικίνδυνα – υπάρχει πλεόνασμα μετάλλων στον οργανισμό του σκύλου.
Η συνεχής υπερδοσολογία μεμονωμένων μετάλλων μπορεί να είναι τοξική και να επηρεάσει σοβαρά την υγεία του σκύλου. Για παράδειγμα, η υπερβολική κατανάλωση φωσφόρου και μαγνησίου μπορεί να οδηγήσει σε ουρόλιθους. Η περίσσεια νατρίου μπορεί να προκαλέσει έντονους σπασμούς, ακόμη και θάνατο, εάν ταυτόχρονα ο σκύλος δεν πίνει αρκετό νερό.
Νερό
Χωρίς νερό κανένα από τα παραπάνω θρεπτικά συστατικά δεν θα είχε την απαραίτητη δράση, οπότε η έλλειψη νερού είναι πιο επικίνδυνη από οποιαδήποτε άλλη ανεπάρκεια θρεπτικών ουσιών. Το φρέσκο πόσιμο νερό είναι το ελιξήριο ζωής – όχι μόνο για εμάς, αλλά και για το σκύλο. Όσον αφορά το νερό, δεν βάζουμε ποτέ όριο, καθώς ο σκύλος θα πρέπει να έχει πάντα καθαρό πόσιμο νερό στη διάθεσή του. Τέλος, πρέπει να αναπληρώνεται το νερό που χάνεται λόγω οργανικών λειτουργών (π.χ. ούρηση, εφίδρωση στις πατούσες, λαχάνιασμα).
Το νερό αναλαμβάνει το σημαντικό έργο να διαλύει τα συστατικά των τροφών στο πεπτικό σύστημα και να μεταφέρει τις θρεπτικές ουσίες στους ιστούς μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Εκτός αυτού, χάρη στο νερό, αποβάλλονται οι τοξίνες του σώματος μέσω των ούρων. Προκειμένου να εκπληρωθούν πλήρως αυτές οι λειτουργίες, οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού για νερό κυμαίνονται περίπου από 5 έως 60 ml ανά κιλό σωματικού βάρους. Αυτός ο κανόνας είναι πολύ γενικός και εξαρτάται σημαντικά από διάφορους παράγοντες (π.χ. ζεστή εξωτερική θερμοκρασία, υψηλό επίπεδο δραστηριότητας).
Για χάρη της υγείας του σκύλου σας θα πρέπει να έχετε πάντα κατά νου την ποσότητα πόσιμου νερού που προσλαμβάνει ο τετράποδος φίλος σας. Εάν ανησυχείτε ότι ο σκύλος σας πίνει πολύ λίγο, μπορείτε να τον ενθαρρύνετε με μερικά κόλπα να πίνει περισσότερο. Μπορείτε για παράδειγμα να τον ταΐζετε υγρή αντί για ξηρά τροφή, να αναμειγνύετε τη σπιτική τροφή με νερό ή να ρίχνετε μία μικρή κουταλιά ζωμού στο πόσιμο νερό. Η πρόσληψη μεγάλης ποσότητας νερού είναι ζωτικής σημασίας ιδίως για σκύλους που πάσχουν από διάρροια, πυρετό, νεφροπάθειες ή διαβήτη.
Ο σωστός συνδυασμός κάνει τη διαφορά
Νερό, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, μέταλλα και βιταμίνες: για μία υγιή, μακρά ζωή, ο σκύλος χρειάζεται όλα τα θρεπτικά συστατικά που αναγράφονται στο παρόν άρθρο. Είναι σημαντικό να περιλαμβάνονται όλα αυτά στην καθημερινή διατροφή του σκύλου και να συνδυάζονται μεταξύ τους με σωστό τρόπο και στην ανάλογη πάντα ποσότητα. Ωστόσο, η ακριβής ποσότητα θρεπτικών ουσιών που χρειάζεται ο σκύλος σας εξαρτάται από την ηλικία, το μέγεθος και το βάρος, καθώς και από το επίπεδο δραστηριότητας και από την κατάσταση της υγείας του. Ιδίως σε περίπτωση που ο σκύλος έχει διαβήτη ή αλλεργίες, είναι υπέρβαρος ή λιποβαρής, θα πρέπει σίγουρα να ακολουθείτε ένα λεπτομερές διατροφικό πλάνο, ώστε να είναι σύντομα καλύτερα. Διότι η υγεία του σκύλου σας ξεκινά από το πιάτο του!