Τα άκρως ενθαρρυντικά αποτελέσματα των εργαστηριακών διαγνώσεων στη χώρα μας, η οποία ενώ βρίσκεται στο μέσο της τρίτης φάσης της χαλάρωσης των μέτρων καταγράφει κυρίως εισαγόμενα κρούσματα κορωνοϊού, κάτι που δείχνει πως ο ιός δεν βρίσκεται στην κοινότητα, δεν θέτουν σε κατάσταση χαλάρωσης ούτε το Υπουργείο Υγείας, ούτε την επιδημιολογική συμβουλευτική επιτροπή, ούτε και τα νοσοκομεία.
Η απουσία αφενός πλήρους αποτελεσματικής θεραπείας για αντιμετώπιση της νόσου Covid-19 και αφετέρου η μη εξεύρεση ακόμη του εμβολίου, είναι συνθήκες οι οποίες δεν σηκώνουν επανάπαυση, δεδομένου και του κινδύνου είτε για αναζωπυρώσεις είτε για ένα δεύτερο κύμα έξαρσης της πανδημίας του SARS-CοV2.
Γρίπη ή SARS-CοV2;
Τα σενάρια, σύμφωνα με διεθνείς ανακοινώσεις, είναι πρώτον να επανέλθει ένα δεύτερο μεγάλο κύμα τον χειμώνα όπως είχε γίνει με τη γρίπη πριν από τρία χρόνια. Σε αυτή την περίπτωση ο μεγάλος φόβος των επαγγελματιών υγείας και των επιδημιολόγων είναι η αναγνώριση του SARS-CοV2 και της γρίπης. Δεύτερη υπόθεση είναι να υπάρξουν μικρά κρούσματα αναζωπυρώσεων, τα οποία οι ειδικοί θα τρέχουν να σβήνουν τοπικά. Και τρίτον ο ιός να κάνει τον κύκλο του και να μην επανέλθει ποτέ.
Είναι σαφές σε όλους πως δεν υπάρχουν βεβαιότητες και πως η ανάγκη μείωσης του ρίσκου, σε περίπτωση που η επιδημιολογική καμπύλη αρχίσει και πάλι να ανεβαίνει, απαιτεί νέους σχεδιασμούς για τη διαχείριση της επόμενης μέρας στη βάση και της εμπειρίας που έχει αποκτηθεί.
Τρεις είναι λοιπόν οι άξονες, όπως πληροφορείται ο «Π» πάνω στους οποίους εργάζονται όλοι οι αρμόδιοι φορείς.
Πρώτον έχει ξεκινήσει από το περασμένο Σάββατο, με μία πρώτη σύγκληση των μελών της επιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής, η αναθεώρηση του θεραπευτικού πρωτοκόλλου. Η συμβουλευτική ομάδα θεωρεί εξ όσων πληροφορούμαστε πως πλέον υπάρχει η εμπειρία και η ωριμότητα και μπορούν να εμπλακούν και οι επιστημονικές εταιρείες και ο ΠΙΣ σε αυτόν τον διάλογο όπως γίνεται στις περιπτώσεις άλλων ασθενειών. Μάλιστα οι επιστημονικοί σύμβουλοι του υπουργού Υγείας επιδιώκουν αυτή τη συνεργασία ώστε η αναθεώρηση του πρωτοκόλλου να είναι μια συλλογική δουλειά, κοινώς αποδεκτή, στηριζόμενη στα νέα δεδομένα για τη νόσο. Το νέο θεραπευτικό πρωτόκολλο αναμένεται εντός των επόμενων δύο εβδομάδων.
Δεύτερον, με βάση την εμπειρία την οποία έχει αποκομίσει το προσωπικό στα νοσοκομεία, ο ΟΚΥπΥ συζητεί στο πλαίσιο μιας επιτροπής που έχει συσταθεί τον σχεδιασμό των πρωτοκόλλων των δημόσιων νοσηλευτηρίων σε περίπτωση νέας έξαρσης της νόσου. Στόχος είναι ο μηχανισμός ο οποίος θα αποφασιστεί να ελεγχθεί στο πλαίσιο άσκησης, ώστε τα πρωτόκολλα που εφαρμόζονται να είναι πλέον τα ίδια σε όλα τα κρατικά νοσηλευτήρια. Θεωρείται ότι σε ένα δεύτερο κύμα θα είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένοι οι επαγγελματίες υγείας διότι έχουν μάθει πώς να λαμβάνουν μέτρα προσωπικής προστασίας, πώς να διαχειρίζονται τα ύποπτα περιστατικά Covid-19, υπάρχει πλέον χώρος νοσηλείας για αυτά τα περιστατικά, ενώ υπάρχει ακόμη και εμπειρία χειρουργείου ατόμου θετικού στον ιό που είχε σκωληκοειδίτιδα. Οδηγίες για το πρωτόκολλο που θα αποφασιστεί αναμένεται να δοθούν και στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια εκτός ΓεΣΥ μέσω της επιδημιολογικής μονάδας του Υπ. Υγείας.
Και τρίτο η επιστημονική επιτροπή σε συνεργασία με τις ιατρικές υπηρεσίες και την επιδημιολογική μονάδα του Υπ. Υγείας αναμένεται να θέσουν υπό το μικροσκόπιό τους γενικότερα τους κανονισμούς για την αντιμετώπιση ενός δεύτερου κύματος εξάπλωσης του νέου ιού. Ήδη βεβαίως έχει γίνει μια τεράστια δουλειά με τον καταρτισμό των πρωτοκόλλων για τις διάφορες ομάδες πληθυσμού στο πλαίσιο της χαλάρωσης των μέτρων.
Οι θεραπείες έως σήμερα
Σύμφωνα με μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής, λόγω της μεγάλης πίεσης για αντιμετώπιση των πρώτων περιστατικών, αλλά και της έλλειψης πρωτοκόλλου θεραπείας, η επιστημονική ομάδα λειτούργησε αρχικά στη βάση εμπειριών με άλλους κορωνοϊούς όπως ο SARS και ο MERS, αλλά και των ανακοινώσεων που έγιναν κυρίως από την Κίνα. Έτσι καταρτίστηκε το πρώτο πρωτόκολλο θεραπείας το οποίο αξιοποίησε την υδροξυχλωροκίνη, την αζιθρομυκίνη, αντιρετροϊκά φάρμακα, σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια μονοκλωνικά αντισώματα, ως επίσης αντιική θεραπεία. Στην πορεία και με βάση τις εμπειρίες άλλων χωρών όπως οι ΗΠΑ που έδωσαν προκαταρκτική άδεια σκευάσματος ρεμντεσιβίρης, η οποία φάνηκε ότι μειώνει κατά 4-5 μέρες την κάθαρση από τον ιό, αλλά και των αντικρουόμενων απόψεων κατά πόσο η υδροξυχλωροκίνη και η αζιθρομυκίνη είναι ασφαλείς ή και αποτελεσματικές, η επιστημονική ομάδα θεώρησε σωστό να προχωρήσει στην αναθεώρηση του πρωτοκόλλου των θεραπειών.
Αφαίρεση της υδροξυχλωροκίνης από το πρωτόκολλο;
«Η εμπειρία{ μας έδειξε ότι ένα φάρμακο που πιθανότητα να βοηθά είναι το μονοκλωνικό αντίσωμα, το οποίο δεν είναι για όλους τους ασθενείς», αναφέρει στον «Π» μέλος της επιστημονικής ομάδας. Αυτή η θεραπεία ωφελεί τους ασθενείς με σοβαρή νόσο σε αναπνευστική ανεπάρκεια και διασωλήνωση. «Είδαμε πως αν τους έδινες στον σωστό χρόνο το συγκεκριμένο φάρμακο, και εδώ ήταν το κρίσιμο να πετύχεις τον χρόνο, οδηγούσε σύντομα σε βελτίωση», ανέφερε η ίδια πηγή. «Είμαστε λοιπόν στη φάση της αναθεώρησης των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Γίνονται συζητήσεις γιατί η αλήθεια είναι ότι μας λείπουν ακόμη τα δεδομένα για να δούμε πραγματικά τι είναι αποτελεσματικό και τι όχι». Θέμα συζήτησης και το εάν θα αφαιρεθεί η υδροξυχλωροκίνη από το φαρμακευτικό πρωτόκολλο ή εάν θα παραμείνει ως back-up.
Στο κατά πόσο οι θάνατοι στην πορεία της πανδημίας στην Κύπρο μειώθηκαν λόγω του φαρμακευτικού πρωτοκόλλου (συνολικά η θνητότητα κυμάνθηκε κάτω του 2%), μας αναφέρθηκε πως εκείνο το οποίο ενδεχομένως να απαντά στο ερώτημα είναι κάποιες θεωρίες, όχι επιστημονικά αποδεδειγμένες, που ξεκίνησαν από την Ιταλία ως παρατήρηση, πως όσο προχωρούσε η πανδημία τα σοβαρά περιστατικά μειώνονταν. Συνεπώς οι ασθενείς που έπαιρναν τις θεραπείες πήγαιναν καλύτερα διότι και τα συμπτώματά τους ήταν ηπιότερα. «Με βάση αυτή τη θεωρία στην επαφή του ιού (και των μικρομεταλλάξεών του) με τον άνθρωπο, αυτός γινόταν λιγότερο επιθετικός στην επόμενη λοίμωξη. Ο ιός από μόνος του δεν ζει στο περιβάλλον. Χρειάζεται έναν ξενιστή για να αναπαραχθεί και να επιβιώσει. Από την άλλη έχουμε την αντίδραση ενός οργανισμού ο οποίος θέλει να αποβάλει αυτό το εντελώς ξένο στοιχείο από μέσα του. Και επειδή στην αρχή είναι κάτι εντελώς ξένο η αντίδραση είναι πιο επιθετική. Αυτή η υπερβολική υπερδιέγερση των μηχανισμών άμυνας του οργανισμού δεν κατάστρεφε μόνο τον ιό αλλά και τα ανθρώπινα κύτταρα. Αν όμως στην πορεία ο οργανισμός αναγνωρίζει κάποια στοιχεία πάνω στον ιό, η αντίδρασή του θα είναι μειωμένη. Αυτή είναι η υπόθεση εν ολίγοις, αλλά θέλει πολλή δουλειά ακόμη για να αποδειχθεί».
Όλα αυτά, μας εξήγησε επιδημιολόγος, είναι πάντως στοιχεία τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ενός δεύτερου κύματος της πανδημίας. Εάν όντως για παράδειγμα ισχύει η πιο πάνω θεωρία, κατά το δεύτερο κύμα τα πράγματα θα είναι ηπιότερα διότι ο ανθρώπινος οργανισμός δεν θα χρειάζεται να είναι τόσο επιθετικός ώστε να οδηγήσει πολλά άτομα στα νοσοκομεία με σοβαρά προβλήματα.