Είναι το ερώτημα όλων. Πώς γίνεται κάποιος να έχει κολλήσει δύο φορές τον Covid, παρόλο που έχει εμβολιαστεί πλήρως;
Πώς κατάφερε η γειτόνισσα μου – η οποία πέρασε τον τελευταίο μήνα απομονώνοντας τα παιδιά της που ήταν είχαν Όμικρον – να αποφύγει να το πιάσει; Γιατί μερικοί άνθρωποι πέφτουν θύμα κορωνοϊού ξανά και ξανά και άλλοι παραμένουν σταθερά άνοσοι; Είναι τύχη, γονίδια ή κάτι άλλο;
Χθες, ο Sir Keir Starmer βρέθηκε θετικός στον Covid για δεύτερη φορά μέσα σε λίγο περισσότερο από δύο μήνες. Αυτό προέκυψε τέσσερις εβδομάδες αφότου ο ηγέτης των Εργατικών έλαβε την τρίτη δόση του εμβολίου. Είναι η έκτη φορά που ο Sir Keir θα πρέπει να απομονωθεί από την αρχή της πανδημίας. Λίγοι άνθρωποι στη Βρετανία έχουν κλειστεί στην απομόνωση τόσες φορές όσο ο Sir Keir.
Υπάρχουν άνθρωποι όπως η Σάρα, που τον περασμένο Οκτώβριο, υπέθεσαν ότι ο Covid είχε έρθει τελικά για εκείνη. Η 25χρονη δασκάλα μέχρι εκείνο το σημείο είχε καταφέρει να αποφύγει τον ιό. Αλλά τότε μια συνάδελφός της στο δημοτικό σχολείο της στο κεντρικό Λονδίνο βρέθηκε θετική. Μετά άλλος και άλλος. Τελικά, το σχολείο έπρεπε να κλείσει. Η Σάρα είχε έρθει σε στενή επαφή με ορισμένες από τις θετικές περιπτώσεις, σε συναντήσεις και στην αίθουσα του προσωπικού.
Αλλά περιέργως, τα rapid test έβγαζαν αρνητικά αποτελέσματα. Στη συνέχεια, δύο μήνες αργότερα, δύο από τις τρεις συγκάτοικοι της βρέθηκαν θετικές.
Τροφοδοτημένες από την παραλλαγή της Όμικρον, τα κρούσματα Covid εξερράγησαν στο Λονδίνο μεταξύ της ηλικιακής ομάδας της Σάρα εκείνη την εβδομάδα, δείχνουν τα στοιχεία του ONS. Κάθε φορά που έλεγχε το τηλέφωνό της, τα social media της πλημμύριζαν από πιο θετικά αποτελέσματα από φίλους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα των τεστ της Σάρα παρέμειναν πεισματικά αρνητικά.
«Απλώς περίμενα να το πάρω. Σίγουρα ένιωθα ότι ερχόταν για όλους μας», θυμάται.
Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους σαν τη Σάρα: τους φαινομενικά ανέγγιχτους «ποτέ δεν παίρνουν» τον Covid που παραμένουν όρθιοι ενώ όλοι γύρω τους αρρωσταίνουν. Ο Σεμπάστιαν μου λέει ότι ήταν το μόνο άτομο από τους έξι συμπατριώτες του που δεν αρρώστησε πέρυσι. Η Χάνα, 37 ετών, λέει ότι είχε ένα οικογενειακό στενό δείπνο με την πεθερά της που ήταν θετική στον Covid και μετά είδε τον σύντροφό της να αρρωσταίνει. Όλο αυτό το διάστημα παρέμεινε αρνητική.
Στην άλλη όψη του νομίσματος είναι εκείνες οι άτυχες περιπτώσεις που φαίνεται να πιάνουν τον Covid ξανά και ξανά. Για πολύ καιρό, το ερώτημα γιατί κάποιοι κόλλησαν τον ιό περισσότερο από άλλους έχει καταγραφεί ως συνέπεια καθαρής τύχης.
Το αν κολλάς ή όχι Covid μπορεί να εξηγηθεί με κάτι τόσο τυχαίο όπως το αν μιλάς σε ένα συγκεκριμένο άτομο σε ένα πάρτι ή αν κάθεσαι κοντά σε ένα ανοιχτό παράθυρο σε ένα λεωφορείο, λένε οι ιολόγοι. Τα ζητήματα δοκιμών είναι επίσης ένας παράγοντας. Μερικοί άνθρωποι είναι απλώς καλύτεροι από άλλους στο να καθαρίζουν τη μύτη και το λαιμό τους.
Μια βαθύτερη εξήγηση
Αλλά τώρα, κορυφαίοι ανοσολόγοι υποπτεύονται ότι μπορεί να έχει μια πιο βαθιά εξήγηση. Ερευνητές στη Βρετανία και τη Βραζιλία εξετάζουν εάν κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν φυσική ανοσία στον ιό. Ακόμη και πριν ξεκινήσει η πανδημία, το ανοσοποιητικό τους σύστημα ήξερε ήδη πώς να καταπολεμήσει τον ιό, πιστεύεται.
Εάν το αίμα και τα κύτταρά τους μελετηθούν προσεκτικά, αυτοί οι λίγοι τυχεροί θα μπορούσαν να δώσουν στους επιστήμονες κρίσιμες γνώσεις για τη φύση της ανοσίας. Και μπορεί απλώς να κρατούν το κλειδί για το ιερό δισκοπότηρο της πανδημικής έρευνας: ένα καθολικό εμβόλιο Covid, με την ικανότητα να αποκλείει οποιαδήποτε παραλλαγή.
Τείνουμε να θεωρούμε την ανοσία ως κάτι το απόλυτο – είτε έχουμε ανοσία σε έναν ιό είτε όχι. Αλλά αυτό κρύβει έναν κόσμο επιπλοκών, λέει ο Danny Altmann, καθηγητής ιατρικής και ανοσολογίας στο Imperial College του Λονδίνου. Τα γονίδια που ελέγχουν το ανοσοποιητικό μας σώμα είναι από τα πιο διαφορετικά στο ανθρώπινο σώμα, λέει, τα οποία διαφέρουν πολύ από άτομο σε άτομο.
Όταν σκέφτεστε κάτι σαν τον τύπο αίματός σας, λέει, «υπάρχει ένα πολύ περιορισμένο μοτίβο» συνδυασμών γονιδίων. Αλλά για την ασυλία, «μιλάω για χιλιάδες δυνατότητες στη σκακιέρα σας. κανένας δύο άνθρωποι δεν θα μοιάζουν ποτέ».
Ως αποτέλεσμα, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι ορισμένοι είναι πιο επιρρεπείς στο να κολλήσουν ιούς από άλλους. Μπορούμε να δούμε αυτό να συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο στο εργαστήριο. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και στο Imperial College του Λονδίνου πραγματοποιούν επί του παρόντος «μελέτες πρόκλησης», όπου οι εθελοντές εκτίθενται σκόπιμα στον Covid, συνήθως μέσω ενός υγρού διαλύματος που μυρίζεται στη μύτη τους και στη συνέχεια κρατούνται σε απομόνωση και παρακολουθούνται για δύο εβδομάδες.
Όλοι οι εθελοντές έχουν λάβει τον ίδιο αριθμό εμβολίων και όλοι εκτίθενται ακριβώς στην ίδια ποσότητα Sars-Cov-2 (ο ιός που προκαλεί Covid), με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Και όμως, αν είναι κάτι σαν προηγούμενες μελέτες πρόκλησης, οι επιστήμονες αναμένουν ότι οι εθελοντές θα αναπτύξουν σημαντικά διαφορετικές ανοσοαποκρίσεις. Μερικοί θα δουν το αντίσωμά τους και τα Τ-κύτταρα να αναλαμβάνουν δράση, άλλοι όχι.
Μελέτη σε νοσοκομεία
Μπορούμε επίσης να το δούμε αυτό να συμβαίνει στα νοσοκομεία. Στην αρχή της πανδημίας, ερευνητές στο University College του Λονδίνου στρατολόγησαν μια μεγάλη ομάδα υγειονομικού προσωπικού με έδρα το Λονδίνο για τη μελέτη COVIDSortium. Όλοι οι εθελοντές πιθανότατα εκτέθηκαν στο Sars-Cov-2 κατά τη διάρκεια της δουλειάς τους. Τα αποτελέσματα των δοκιμών τους παρακολουθήθηκαν διεξοδικά. Στο τέλος της δοκιμής, περίπου το 20 τοις εκατό του προσωπικού υγειονομικής περίθαλψης εμφάνισε σημάδια ξεκάθαρης μόλυνσης από τον Covid, ενώ το 65 τοις εκατό σαφώς δεν είχε μολυνθεί.
Αλλά το πιο ενδιαφέρον ήταν το υπόλοιπο 15 τοις εκατό. Τα μέλη αυτής της τρίτης ομάδας φάνηκε να έχουν βιώσει χαμηλού επιπέδου «αποβολή λοιμώξεων», που δεν εντοπίστηκε σε τεστ PCR. Δεν είχαν αντισώματα Covid στο αίμα τους, αλλά είχαν πολύ υψηλότερο αριθμό Τ-κυττάρων από τον μέσο όρο, με ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα των ειδικών Τ-κυττάρων που είναι γνωστό ότι καταπολεμούν τον Covid.
Ουσιαστικά, τα Τ-κύτταρά τους είχαν καταπνίξει τον ιό πριν αυτός είχε την ευκαιρία να στήσει στρατόπεδο μέσα στο σώμα τους. Φαινόταν σαν το ανοσοποιητικό τους σύστημα να ήξερε ήδη πώς να καταπολεμήσει τον Covid, παρόλο που ήταν ακόμη οι πρώτες μέρες της πανδημίας.
«Δεν αντιστάθηκαν πλήρως στη μόλυνση, αλλά την εξάλειψαν τόσο γρήγορα που δεν μπορούσε να εντοπιστεί με το τυπικό τεστ», λέει η Mala Maini, καθηγήτρια ιικής ανοσολογίας στο University College του Λονδίνου και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. .
Εδώ ήταν σαφείς αποδείξεις ότι μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν φυσική ανοσία στον Covid. Ο καθηγητής Altmann, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, λέει ότι τα αποτελέσματα φαίνονται «πειστικά».
Θεωρία φυσικής ανοσίας
Τι εξηγεί όμως αυτή τη φυσική ανοσία; Η πιο πιθανή θεωρία είναι ότι το ανοσοποιητικό σύστημα αυτών των ανθρώπων έχει ήδη εκτεθεί σε παρόμοιους ιούς, χρόνια ή δεκαετίες νωρίτερα. Το Sars-Cov-2 είναι ένας από μια οικογένεια επτά ανθρώπινων κορωνοϊών, οι περισσότεροι από τους οποίους προκαλούν το κοινό κρυολόγημα. Όλοι αυτοί οι ιοί μοιάζουν αρκετά. Όταν τα Τ-κύτταρά σας μαθαίνουν πώς να πολεμούν ένα, γίνονται καλύτερα στο να τα καταπολεμούν όλα, πιστεύεται.
Μια άλλη, λιγότερο καλά ερευνημένη απάντηση βρίσκεται στα γονίδιά μας. Μερικοί άνθρωποι μπορεί απλώς να γεννηθούν με ανοσία σε ορισμένους ιούς, υποπτεύονται οι επιστήμονες. Αυτή η πιθανότητα προέκυψε το 2008, όταν οι ιολόγοι στην Κένυα βρήκαν μια ομάδα εργαζομένων του σεξ που δεν είχαν κολλήσει ποτέ τον ιό HIV, παρά το ότι έκαναν σεξ χωρίς προστασία με πολλά θετικά κρούσματα. Αποδεικνύεται ότι τα κύτταρά τους δεν είχαν έναν κρίσιμο υποδοχέα – τον ίδιο υποδοχέα που χρησιμοποιούν τα σωματίδια του HIV για να εισχωρήσουν στα κύτταρά μας.
«Γίνονται μεγάλες μελέτες τώρα για να δούμε αν κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβαίνει σε μερικούς ανθρώπους με Covid, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη σαφή στοιχεία για αυτό», λέει ο καθηγητής Maini.
Πράγματι, στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, ερευνητές στρατολογούν 100 ζευγάρια που συζούν. Σε κάθε περίπτωση, το ένα ήμισυ του ζευγαριού βρέθηκε θετικό για συμπτωματικό Covid, ενώ το άλλο παρέμεινε χωρίς Covid (με εξετάσεις αίματος που επιβεβαίωσαν ότι δεν είχαν ειδικά αντισώματα για τον Covid). Και στους 200 θα αναλυθεί το DNA τους για να αναζητηθούν γενετικές διαφορές.
Εμβόλιο για όλους τους κορωνοϊούς
Αν αποδειχθεί ότι μερικοί άνθρωποι είναι όντως φυσικά άνοσοι στον Covid, είναι υπέροχα νέα για αυτούς. Αλλά μπορεί επίσης να βοηθήσει και τους υπόλοιπους από εμάς, επιταχύνοντας την ανάπτυξη ενός εμβολίου για τον όλους τους κορωνοϊούς ικανό να νικήσει οποιαδήποτε παραλλαγή. Η τρέχουσα γενιά εμβολίων Covid σχεδιάστηκαν όλα για να στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδας, στην εξωτερική άκρη του ιού. Αλλά η πρωτεΐνη ακίδας αλλάζει επίσης συχνά, κάθε φορά που ο ιός μεταλλάσσεται. Αυτό σημαίνει ότι τα εμβόλια είναι ελαφρώς λιγότερο αποτελεσματικά έναντι κάθε νέας παραλλαγής.
Αλλά η φυσική ανοσία φαίνεται να λειτουργεί διαφορετικά. Στη δοκιμή του UCL, οι ερευνητές εξέτασαν προσεκτικά το αίμα εκείνων των εθελοντών που φαινόταν να έχουν προϋπάρχουσα ανοσία στον ιό. Αντί να στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδας, τα Τ-κύτταρά τους στόχευαν πρωτεΐνες στο κέντρο του ιού. Αυτές οι πρωτεΐνες είναι πολύ λιγότερο πιθανό να αλλάξουν από μετάλλαξη σε μετάλλαξη. Στην πραγματικότητα, τείνουν να βρίσκονται στους περισσότερους κορωνοϊούς, όχι μόνο στον Sars-Cov-2. Εάν ένα εμβόλιο μπορούσε να κατασκευαστεί για να στοχεύει αυτές τις εσωτερικές πρωτεΐνες, θα μπορούσε απλώς να νικήσει όλες τις παραλλαγές – καθώς και μια σειρά από άλλους κορωνοϊούς.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η επιστήμη είναι ακόμη σε εξέλιξη. Κανείς δεν πρέπει «να κυκλοφορεί νιώθοντας με κάποιο τρόπο ότι είναι άτρωτος», προτρέπει ο καθηγητής Altmann. Αλλά καθώς μπαίνουμε στο τρίτο έτος της πανδημίας, είναι σίγουρα ένα ελπιδοφόρο σημάδι.