Ο κίνδυνος δηλητηρίασης από αλλοιωμένα τρόφιμα δεν κρύβεται μόνο στην κατσαρόλα που ξεχάστηκε έξω από το ψυγείο αλλά και σε έναν παράγοντα που ενίσχυσε η κλιματική αλλαγή
Ο υδράργυρος ανεβαίνει επικίνδυνα και μαζί του μια σειρά από απειλές για την υγεία. Μαζί με την κλιματική αλλαγή, βασικό ένοχο για την υπερθέρμανση του πλανήτη, αλλάζουν και τα καλοκαίρια· η εποχή που ήταν ταυτόσημη με την ξεγνοιασιά, σήμερα επιβάλλει ακόμα μεγαλύτερη προσοχή για καταστάσεις που σχετίζονται με τη ζέστη και τον ήλιο, μεταξύ των οποίων και οι τροφικές δηλητηριάσεις.
«Η σχέση μεταξύ των τροφιμογενών νοσημάτων και της κλιματικής αλλαγής είναι παραπάνω από απλή: Τα παθογόνα που προκαλούν πολλές τροφιμογενείς λοιμώξεις είναι ευαίσθητα στη θερμοκρασία. Αυτό συμβαίνει επειδή καιρικές συνθήκες όπως η ζέστη και η υγρασία προάγουν την ανάπτυξη βακτηρίων» αναφέρει σε άρθρο της στο Conversation η Elena N. Naumova, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Επιστήμης Δεδομένων στο Πανεπιστήμιο Tufts της Βοστόνης.
Κάθε χρόνο, σύμφωνα με τα Κέντρα Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), μια τροφιμογενής νόσος θα προσβάλει σχεδόν 1 στους 6 Αμερικανούς και θα στερήσει τη ζωή σε περίπου 3.000 ανθρώπους. Στις ΗΠΑ, σημειώνει η Δρ Naumova, κάθε μήνα σημειώνονται 70 περίπου κρούσματα τροφικής δηλητηρίασης τον μήνα και δύο εξ αυτών θα οδηγήσουν σε ανάκληση προϊόντος. Οι αντίστοιχοι αριθμοί τους θερινούς μήνες είναι 100 και 6, μια αύξηση δηλαδή από το 3% στο 6% εθνικό επίπεδο.
Τα νούμερα εντούτοις μπορεί να είναι μεγαλύτερα. Τα ξεσπάσματα τροφιμογενών λοιμώξεων υποεκτιμώνται -κατά ένα 80% των λοιμώξεων και 56% των νοσηλειών- καθώς δεν αποδίδονται σε γνωστά παθογόνα λόγω ανεπαρκών τεστ, ενώ πολλές τροφιμογενείς νόσοι δεν επιτηρούνται από τις υγειονομικές αρχές.
Διπλή απειλή
Τα πικνίκ και τα πάρτι σε υπαίθριους χώρους όπου τα τρόφιμα παραμένουν για ώρες εκτός ψυγείου είναι βασικές αιτίες που οι τροφικές δηλητηριάσεις «θερίζουν» το καλοκαίρι. Σε αυτές όμως θα πρέπει να προστεθεί μια σιωπηρή, αυξανόμενη απειλή: οι καύσωνες και οι διακοπές ρεύματος.
«Τα κύματα καύσωνα, οι πυρκαγιές και οι έντονες καταιγίδες προκαλούν όλο και περισσότερες διακοπές ρεύματος, οι οποίες με τη σειρά τους δημιουργούν προβλήματα στην αποθήκευση και διαχείριση των τροφίμων στα καταστήματα, στους χώρους παραγωγής και διανομή και σε σπίτια» εξηγεί η καθηγήτρια και επικαλείται ανασκόπηση που δείχνει ότι οι μεγάλες διακοπές ρεύματος στις ΗΠΑ που σχετίζονται με έντονα καιρικά φαινόμενα διπλασιάστηκαν τα τελευταία 20 χρόνια.
Τα τρόφιμα υψηλού κινδύνου
Αν και η ζέστη του καλοκαιριού είναι μια γενική απειλή για την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών, κάθε μήνες έχει τους δικούς του ιδιαίτερους κινδύνους σύμφωνα με τη Δρ Naumova. Στις αρχές Ιουνίου, κορυφώνεται η απειλή από λαχανικά και φρούτα που μπορεί να είναι μολυσμένα με τα παράσιτα Cyclospora που προκαλούν κυκλοσπορίαση, μια λοίμωξη με συμπτώματα όπως διάρροια και έμετος.
Στα μέσα Ιουλίου, παίρνουν τη σκυτάλη τα βακτήρια Campylobacter, μια κοινή αιτία διάρροιας που συχνά συνδέεται με πλημμελώς μαγειρεμένο κρέας, τα βακτήρια Vibrio που σχετίζονται με την κατανάλωση ωμών ή πλημμελώς μαγειρεμένων οστρακοειδών καθώς και των πασίγνωστων βακτηρίων της σαλμονέλας και το Escherichia coli. Τον Αύγουστο, βασιλεύουν το παράσιτο Cyptosporidium, το μικρόβιο Listeria και το βακτήριο Shigella, κάποιοι από τους συχνότερα ενοχοποιούμενους λοιμώδεις παράγοντες.
Όπως επισημαίνει η καθηγήτρια, αν και βασικότερη συνέπεια μιας λοίμωξης από τα παραπάνω θα εκδηλωθεί με στομαχικές διαταραχές, μπορεί σπανιότερα να οδηγήσει σε σοβαρή διάρροια, αφυδάτωση ακόμη και σε μακροχρόνιες ασθένειες, όπως μηνιγγίτιδα και ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων.
Τα μέτρα ασφαλείας, όπως οι προειδοποιητικές ετικέτες και οι ανακλήσεις προϊόντων, μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξάπλωσης των επιβλαβών βακτηρίων και παρασίτων, χρειάζεται ωστόσο και η ατομική προσοχή στην αποθήκευση, το μαγείρεμα και την κατανάλωσή τους.
Προσοχή σε ευπαθή τρόφιμα όπως το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα γαλακτοκομικά και τα αυγά, καθώς και οτιδήποτε αναγράφεται ότι απαιτεί ψύξη. Ο απλούστερος κανόνας για να διατηρούνται τα τρόφιμα ασφαλή είναι να η τήρηση των οδηγιών στις ετικέτες των τροφίμων.
Σύμφωνα με οδηγίες των αμερικανικών Κέντρων Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (CDC) που εστιάζουν στις περιπτώσεις διακοπής ρεύματος:
ένας γεμάτος καταψύκτης θα διατηρήσει τα τρόφιμα ασφαλή για 48 ώρες (24 ώρες αν είναι μισογεμάτος) χωρίς ρεύμα, χωρίς άνοιγμα της πόρτας
στη συντήρηση τα τρόφιμα θα παραμείνουν ασφαλή για έως και τέσσερις ώρες χωρίς ρεύμα, χωρίς άνοιγμα της πόρτας.
μετά τις τέσσερις ώρες χωρίς ρεύμα ή πηγή ψύξης, συστήνεται η απόρριψη των περισσότερων κρεάτων, γαλακτοκομικών, υπολειμμάτων τροφών και κομμένων φρούτων και λαχανικών που βρίσκονταν στο ψυγείο
απόρριψη αν υπάρχει αμφιβολία για την ασφάλεια του τροφίμου.
Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης μπορεί αν εκδηλωθούν σε διάστημα λίγων ωρών έως κάποιων ημερών, χωρίς να είναι πάντα κοινά για όλους τους ανθρώπους, σημειώνει η Δρ Naumova. Σε περίπτωση υποψίας, είναι αναγκαία η επικοινωνία με γιατρό.